Titel: Elke dag een druppel gif
Auteur: Wilma Geldof
Recensie: Thea
Genre: Young Adult
ISBN: 9789048820368
336 pagina's | Uitgeverij Moon | oktober 2014
Wilma Geldof:
Wilma Geldof werkte in psychiatrische centra en voor de Raad voor de Kinderbescherming. Sinds 2010 is ze fulltime schrijfster, columnist en schrijfdocent bij onder meer schrijfschool ScriptPlus. In haar werk gaat Wilma heftige onderwerpen niet uit de weg, waarbij ze vaak kiest voor het perspectief van een jongere.
Het verhaal:
Maarten is elf jaar als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Als NSB-kind is hij het mikpunt van pesterijen. Terwijl zijn oudere broer Walter aan het oostfront vecht, voert Maarten op school zijn eigen kleine oorlog. Dan wordt hij, tot grote trots van zijn vader, toegelaten tot de Reichsschule, een ‘Hitlerschool’. Terwijl heel Nederland gebukt gaat onder de verschrikkingen van de nazi’s, is Maarten voor het eerst sinds lange tijd weer gelukkig. Maar dan capituleert Duitsland en breekt voor Maarten pas echt de oorlog uit. Als hij negentien jaar is, krijgt hij een relatie met Hanne. Zij is fel antinazi en Maarten kan niet langer zwijgen over zijn verleden. Er is iets wat hij als dertienjarige heeft gedaan wat mogelijk grote gevolgen heeft…
Recensie:
„Het nationaal-socialisme was geen jas die hij zomaar uittrok; het was zijn huid die hij af moest stropen. De vraag drong zich op hoe hij geworden zou zijn als Hitler de oorlog had gewonnen, maar hij wilde er niet over nadenken, omdat het antwoord onverdraaglijk was.”
Elke dag een druppel gif vertelt het aangrijpende en meeslepende verhaal van Maarten Prins, opgroeiend in een NSB-gezin. Het verhaal roept bij de lezer allerlei emoties op en maakt duidelijk wat de invloed van iemands opvoeding kan zijn op het verdere leven. In het verhaal wisselen verleden en heden elkaar af, waarbij het heden staat voor het jaar 1948 waarin de negentienjarige Maarten zijn vriendin Hanne leert kennen, worstelt met zijn verleden en de ideologie waarin hij geloofde. Het verleden beschrijft de jaren voorafgaand aan WOII en de oorlogsjaren, waarin we de jonge Maarten leren kennen. Het verhaal is beeldend en realistisch beschreven, personages, met name Maarten, worden goed uitgediept. Achterin het boek vinden we een verklarende woordenlijst en een bronnenlijst. Vanaf het begin raak ik in de greep van het verhaal en laat deze mij niet meer los. Het verhaal zet de lezer aan tot nadenken; kunnen wij kinderen van NSB-ouders verantwoordelijk houden voor de daden van hun ouders? Had een elfjarig kind als Maarten een andere keuzemogelijkheid dan zijn ouders te volgen in hun nationaal-socialistische ideologie? Het verhaal blijft nadat het gelezen is door mijn hoofd spoken...
„Al jaren verlangt hij ernaar het verleden achter zich te laten en het leven niet meer aan zich voorbij te laten gaan. Eindelijk is het zover. Hij zal niet meer alleen zijn. Hij zal net als iedereen zijn. Hij zal goed zijn.”
Maarten krijgt in het voorjaar van 1948 een relatie met Hanne Brugman. Hanne is fel anti-nazi en stelt Maarten allerlei vragen over zijn verleden en oorlogsjaren. „Wat ziet Hanne in hem? In elk geval niet de waarheid, ze heeft geen idee wie hij is. Wat zij ziet, bestaat alleen in haar hoofd. Of is alleen buitenkant.” Maarten kan niet langer zwijgen over zijn verleden en het geheim welke hij met zich meedraagt. Samen met Maarten keren we terug naar zijn jongere jaren…
„Misschien is dat het ergste van het verleden: dat het nooit ophoudt. Kon hij het maar eigenhandig uit zich snijden, dat schurende stinkende gezwel dat niet slinkt, maar groeit naarmate hij Hanne langer kent, en dat overal in doordringt.”
Maartens vader gelooft in de ideologie van het nationaal-socialisme en schrijft regelmatig voor Volk en Vaderland, het weekblad van de NSB. Maarten wil dat zijn vader trots op hem is, hij hunkert naar zijn goedkeuring. Vader lijkt echter alleen oog voor zijn oudste zoon Walter te hebben, die zich heeft aangemeld bij het Vrijwilligerslegioen Nederland om te gaan vechten aan het oostfront tegen de Russen.
„Voor Walter, die de beste van de klas was, sportief was en op vader leek - een echte vent -. was het veel makkelijker om hun vader tevreden te stellen dan voor hem, over wie de juf niet meer zei dan dat hij mooi kon zingen en zo’n lieve dromerige jongen was. Zijn vader hield niet van zingen en dromen, en of hij echt lief was, wist Maarten niet.”
Op school wordt Maarten gepest met zijn NSB-achtergrond. Door zijn klasgenoten wordt hij buitengesloten, ook zijn vriend Arthur laat hem in de steek. Als op een dag het pesten vreselijk uit de hand loopt weigert Maarten nog langer naar school te gaan. Dan krijgt hij de kans om naar de Reichsschule in Valkenburg te gaan, een kans welke hij met beide handen aangrijpt. Op deze nationaal-socialistische eliteschool worden de jongens opgeleid tot de militair en bestuurlijk leiders van het Derde Rijk.
„Het was of de wereld Maarten eindelijk niet meer buitensloot, of de wereld eindelijk ook weer van hem was. Hij hoefde zich voor niemand te verstoppen. Hij was hier welkom. Alles ging op een bepaalde manier en daarin had hij zijn plek. Veel mooier kon het leven niet worden.”
Maarten is er onder gelijkgestemden, is er gelukkig en voelt zich uitverkoren, al heeft hij geen vermoeden van de vreselijke gebeurtenissen die elders in Nederland plaatsvinden. Wanneer de oorlog zijn einde nadert, worden Maarten en zijn klasgenoten naar het front gestuurd om hier te gaan strijden. Korte tijd later capituleert Duitsland en belandt Maarten in een voormalig concentratiekamp. Uiteindelijk wordt hij overgebracht naar een heropvoedingskamp in Nederland.
„Alles waar hij altijd in had geloofd bleek verwerpelijk te zijn. Dezelfde perverse geesten die de vernietigingskampen hadden uitgebroed, hadden zijn school bedacht. En hij, hij had het er fantastisch gevonden. Vanaf nu zou hij voor zich moeten houden wie hij was geweest.”
Wanneer hij hier geconfronteerd wordt met de werkelijkheid aan de hand van getoonde foto’s, worden zijn ogen langzaam geopend en komt hij tot het besef dat de werkelijkheid anders is dan hem thuis altijd verteld is en dat hij al die tijd geloofde in de verkeerde ideologie. Hij had geen weet van de wandaden die plaatsvonden, had hij het moeten weten, kunnen weten?
„Ik zag de wereld door uw ogen. Het is alsof ik jaren aan een infuus heb gelegen en elke dag gif kreeg toegediend. Elke dag een druppel.”
Maarten komt tot het besef dat hij jarenlang, eerst door zijn vader, later op de Reichsschule, elke dag een druppel gif kreeg toegediend. Hij besluit de confrontatie met zijn vader aan te gaan, hij wil antwoord op die ene brandende vraag …
